Sernikowa świąteczna podróż po Polsce

Gdy myślimy o typowo polskich ciastach na pierwszym miejscu pojawia się sernik, później jabłecznik i makowiec. Chociaż wydaje się, że to właśnie sernik gra główną rolę na polskich stołach, w kawiarniach, cukierniach i restauracjach, zarówno od święta, jak i w dzień powszedni. 

Przepisów na sernik znajdziecie pewnie tyle, ile rodzin w Polsce, czyli bez liku. Każdy ma swój sposób na najlepsze serowe ciasto, a w każdym przepisie gwiazdą jest nasz, polski, fenomenalny na skalę światową – twaróg. 

Twaróg, który cenimy głównie za bogactwo wysokiej jakości, łatwo przyswajalnego przez nasz organizm – białka, które wspiera procesy budulcowe w naszych organizmach. Dodatkową zaletą twarogu jest znacząca zawartość witaminy B12, która m.in. wspomaga zdrowie naszego układu nerwowego i funkcji psychologicznych, przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego, pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, a także przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia.

Classic New York cheesecake with fresh berries on white concrete background, top view

Zbliżają się Święta Bożego Narodzenia, których nie wyobrażamy sobie bez tradycyjnego sernika. Tylko który przepis na to słynne, polskie ciasto jest najstarszy i który z nich możemy traktować jako przepis źródłowy?

Według przepisu na serownik z 1910 roku, zapisanego przez Antoniego Teslara, kucharza hrabiów Potockich z Krzeszowic k. Krakowa, potrzebujemy aż 3 kg sera, 1 ugotowaną w całości pomarańczę, które przecieramy przez gęste sito i wrzucamy do dużej miski (zastosowane ilości wskazują na tradycję przyjmowania wielu gości). Oddzielnie w cieple ubijamy 54 żółtka z 75 dag cukru, a do otrzymanej masy delikatnie dodajemy ubitą pianę z 54 białek. Taką masą rozprowadzamy powoli ser i dosypujemy 28 dag mąki oraz wlewamy 42 dag klarowanego masła, do tego dodajemy dużo cykaty (kandyzowane skórki owocowe), rodzynki sułtańskie i korynckie. Wszystko to wykładamy na wcześniej upieczony spód z kruchego ciasta i pieczemy w wolnym piecu (w niskiej temperaturze) przez 1,5 godziny.

Innym tradycyjnym przepisem na sernik chwali się Jura Krakowsko-Częstochowska. Tam zjemy pyszny sernik jurajski. To prostokątne ciasto serowe przygotowywane z dwukrotnie mielonego twarogu, do którego dodajemy żółtka utarte z cukrem i masłem. Do tak przygotowanej masy dokładamy na sztywno ubitą pianę delikatnie mieszając. Serową masę wykładamy na wcześniej upieczone kruche ciasto. Specjalne ramki z drewna wiśni, w których jest pieczony sernik jurajski nadają mu wyjątkowego smaku. Wierzch ciasta pokrywamy cienką warstwą galaretki i wiórkami kokosowymi lub białej czekolady.

W Ryczowie, w woj. małopolskim poczęstują nas sernikiem królewskim udekorowanym upieczoną pianką o nieregularnym, falującym kształcie i oprószonym wiórkami kokosowymi. Po przekrojeniu sernika znajdziemy pięć warstw: ciasto półkruche, jasnokremową masę serową, czekoladową masę serową, piankę i rodzynki. Do tego sernika zamiast masła dodamy olej. Przepis przewiduje też długie, godzinne pieczenie w temperaturze 180ºC. 

W województwie łódzkim, na wsiach Polski środkowej, już od XIX w. na świątecznych stołach króluje sernik z Nagawek. To ciasto z masą serową, posypane kruszonką jest wypiekane na cieście kruchym lub drożdżowym. Jak na sernik przystało jego głównym składnikiem jest dobrze odciśnięty, tłusty twaróg z dodatkiem jaj, cukru i masła, aromatyzowany skórką z cytryny. Znajdziemy go w wersji z lukrem lub kruszonką.

W województwie podkarpackim sernikiem tradycyjnym jest serownik handzlowski, do którego spód jest przygotowywany najczęściej z ciasta drożdżowego, a masa serowa z mielonego twarogu, żółtek, masła (nie wolno topić) i cukru. Do utartej masy dodajemy ubitą pianę z białek z cukrem oraz wzbogacamy wanilią i rodzynkami. Serownik dekorujemy przed pieczeniem paseczkami z ciasta, ułożonymi na krzyż i pieczemy godzinę w posmarowanej smalcem „patelni”. 

Pojezierze Kaszubskie, to już zupełnie inna historia sernikowa. Ten rejon charakteryzuje się tradycją pieczenia kaszubskiego sernika z ziemniakami. Ugotowane i przeciśnięte przez praskę ziemniaki mieszamy ze zmielonym, co najmniej dwukrotnie, twarogiem i utartym masłem z cukrem, żółtkami i na końcu porcjami dodajemy ubite na sztywną pianę białka. Dodajemy też pomarańczową skórkę i rodzynki. Pieczemy 1,5 h w 175ºC i pokrywamy białym lub kakaowym lukrem.

Wśród tradycyjnych przepisów znajdziemy jeszcze sernik z kartoflami z Jaszczowa, serowiec sędziszowski i syrnik z krupami, a w cukierniach i na polskich stołach spotkamy jeszcze więcej różnorakich nazw i smaków serników. A jakim sernikiem Wy w te Święta będziecie częstować?

W czasie Kampanii „Polskie produkty mleczne każdego dnia” przeprowadzono wiele działań promocyjnych i edukacyjnych. W programie „Pytanie na Śniadanie” w TVP2, w kącikach kulinarnych odbyły się pokazy propozycji mlecznych dań na każdy posiłek dnia. Seria programów kulinarnych „Nasze najpyszniejsze”, w których Kuba Steuermark, znany i ceniony kucharz, wraz z laureatkami i finalistkami konkursu Miss Polonia, podróżował kulinarnie po różnych regionach Polski. W Internecie znajdziecie Państwo specjalnie przygotowane profile na mediach społecznościowych – Facebooku i Instagramie, na których opublikowano posty z kulinarnymi inspiracjami, ciekawostkami i poradami dotyczącymi mleka i jego przetworów. Kuba Steuermark na swoim profilu, zamieścił cykl krótkich filmów, w których razem z zaproszonym gościem opowiada, dlaczego mleko i jego przetwory są tak ważne w diecie różnych grup wiekowych. A influenserka – Magda Rudak na swoim profilu, podzieliła się swoimi mlecznymi inspiracjami.

Fani podcastów mogli posłuchać odcinków „Mlecznego podcastu”, które pojawiły się jesienią w sieci. W nich, wspólnie z dietetykiem, zostały przedstawione produkty mleczne i ich pozytywny wpływ na nasze zdrowie.

Wstępne dane wskazują, że z Kampanią „Polskie produkty mleczne każdego dnia” miało kontakt ok. 3 mln osób, a w telewizji obejrzało pogramy Kampanii – 5 mln widzów!

Organizatorem kampanii „Polskie produkty mleczne każdego dnia” jest Krajowy Związek Spółdzielni Mleczarskich Zw. Rew. w Warszawie wraz z partnerami: Niezależnym Samorządnym Związkiem Zawodowym Rolników Indywidualnych SOLIDARNOŚĆ, Polskim Związkiem Zawodowym Rolników i Związkiem Zawodowym Rolników OJCZYZNA. Patronat nad całością działań objęła Fundacja Instytut Matki i Dziecka.

Kampania została sfinansowana z Funduszu Promocji Mleka.